Effect van licht op dierprestaties en gedrag van melkvee
Effect van licht op dierprestaties en gedrag van melkvee Licht nader belicht – effect van licht op dierprestaties en gedrag van melkvee In de Nederlandse melkveehouderij bestaat grote onduidelijkheid over welk lichtregime geschikt is voor productief en gezond melkvee. Daarbij wordt de behoefte aan duidelijkheid omtrent dit onderwerp steeds groter, mede door een betere benutting van de capaciteit van de melkrobot in de nachtelijke uren. Met dit rapport willen we aanbevelingen doen t.a.v. het gewenste lichtregime voor melkvee. De huidige verlichtingsnormen voor rundveestallen die in de Nederlandse literatuur worden gegeven, blijken gebaseerd op het verkrijgen van goede werkomstandigheden voor de veehouder. Verlichtingsnormen zijn maatstaven waaraan onderdelen van het lichtregime zouden moeten voldoen. Het lichtregime is de manier waarop veehouders hun melkvee blootstellen aan lichtkleur, lichtduur en lichtintensiteit. Duidelijk is dat het waarnemen van licht de hormoonhuishouding van de koe beïnvloedt. Bij lange daglengten daalt de concentratie van melatonine in het bloed; daarmee stijgt de bloedserumconcentratie van het hormoon Insuline Like Growth Factor-1 (IGF-1). Deze hormoonprikkel is waarschijnlijk verantwoordelijk voor een aantal veranderingen in dierprestaties. Wanneer jongvee wordt blootgesteld aan een lichtregime van 16 uren licht en 8 uren donker is het mogelijk om jongvee een versnelde groei te laten doormaken. Jongvee komt op deze manier op een lager gewicht, dus jonger, in de puberteit. Belangrijk is echter dat dit niet wordt gerealiseerd door een energierijk rantsoen. Dit veroorzaakt vervetting in de uier en daarmee een verlaagde melkgift. Melkvee komt bij lange daglengten na afkalven sneller in oestrus dan bij korte daglengten. Verder geeft het verlengen van de daglengte naar 16 uur een hogere melkproductie van 615%. Deze stijging in melkproductie wordt gevolgd door een stijging in voeropname; de voeropname is dus niet de oorzaak van deze melkproductiestijging. Voor droogstaande koeien lijkt een langere donkere periode voor de melkproductie aantrekkelijk. Het blijkt belangrijk om de voergang voldoende te verlichten om de visuele prikkel van het voer te benutten. Deze zorgt samen met de stijgende nutriëntenbehoefte voor een hoge voeropname. Dieren die aan lange daglengten worden blootgesteld liggen meer, staan minder, bewegen minder en lijken aanzienlijk minder tochtigheidsverschijnselen te vertonen. De aanbeveling die uit deze studie voortvloeit is om rundvee bloot te stellen aan daglengten van 14 tot 16 uur van ten minste 120 tot 200 lux, waarbij een donkere periode van minimaal zes uren per dag vereist is. Het volledige rapport download je hier Terug naar overzicht
Daglicht in het ontwerpproces van utiliteitsgebouwen
Daglicht in het ontwerpproces van utiliteitsgebouwen Daglicht in het ontwerp van utiliteitsgebouwen Kennis- en inspiratiebron voor architectenWie daglicht al in het ontwerp van een gebouw meeneemt, zorgt ervoor dat dag- en kunstlicht elkaar versterken. Er is functioneel meer mogelijk, u kunt energie besparen. Deze publicatie laat met praktische voorbeelden en prachtige beelden zien hoe een goed daglichtontwerp er uitziet. Daarmee is dit een onmisbare inspiratiebron voor architecten van utiliteitsgebouwen!Dit boekwerk laat met praktische voorbeelden en helder beeldmateriaal zien hoe een goed daglichtontwerp er uitziet en hoe dat kan bijdragen aan een energiezuinig ontwerp. Daarmee is het een onmisbare inspiratiebron voor architecten van utiliteitsgebouwen.Daglicht in het ontwerp van utiliteitsgebouwen is bedoeld als kennis- en inspiratiebron voor architecten die betrokken zijn bij het ontwerpproces. De publicatie biedt bovendien een globale basis met algemene informatie over daglicht en helpt aan de hand van vuistregels bij het daadwerkelijk inpassen van daglicht in het gebouwontwerp.In dit boekwerk wordt eerst ingegaan op algemene daglichtaspecten met een opstapje naar een thematische uitwerking. In themahoofdstukken wordt vervolgens ingegaan op: Functioneel licht: licht dat genoeg is om taken te kunnen uitvoeren. Comfortabel licht: licht dat niet storend is, geen verblinding en geen reflecties geeft. Energiezuinig licht: licht dat tot een zo laag mogelijk energiegebruik leidt. Sfeervol licht: licht dat bijdraagt aan een voor mensen prettige omgeving. Deze publicatie beperkt zich tot de volgende vier typen utiliteitsgebouwen waaraan ook in het Bouwbesluit eisen ten aanzien van daglicht zijn gesteld: kantoren, scholen, logiesgebouwen en niet-klinische gezondheidszorggebouwen met een verblijfsfunctie. Download hier de volledige publicatie Terug naar overzicht
Dynamisch licht in de zorg
Dynamisch licht in de zorg – de feiten Dynamisch licht in de zorg – de feiten De interesse in licht is de afgelopen jaren enorm toegenomen. In het bijzonder betreft dit de invloed van licht op onze gezondheid, prestatie en andere, niet direct visueel gerelateerde aspecten. Het laatste heeft bijvoorbeeld tot gevolg gehad dat basisscholen momenteel op grote schaal uitgerust worden met dynamisch verlichting die de concentratie van scholieren zou verhogen, verlichting in kantoren die de prestatie van medewerkers moet verbeteren en verlichting voor ouderen met dementie die hun verstoorde slaapwaakritme kan stabiliseren. Maar de vraag is nu: hebben we wetenschappelijk bewijs dat deze systemen ook de beoogde claims halen? Dit artikel vraagt aandacht voor de feiten op het gebied van dynamische verlichting voor mensen met dementie en probeert deze van de fictie te onderscheiden. Is je interesse gewekt? Dowload hier het complete artikel Terug naar overzicht
Visuele en biologische effecten van verlichting
Visuele en biologische effecten van verlichting Visuele en biologische effecten van verlichting De ontdekking in 2002 van een nieuwe fotoreceptor cel in het oog maakt het gemakkelijker te begrijpen welke biologische effecten licht kan hebben op de mens. De spectrale gevoeligheid van het nieuw ontdekte celtype is inmiddels onderzocht en daaruit is gebleken dat blauwachtig licht biologisch een groter activerend effect heeft dan roodachtig licht. Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten op gezondheid, welzijn en alertheid van mensen die werken onder verschillende verlichtingsomstandigheden. De resultaten daarvan, die zijn samengevat in deze publicatie, tonen aan dat goede verlichting inderdaad belangrijke positieve effecten heeft, niet alleen visueel maar ook biologisch. Uit het onderzoek naar de biologische effecten van licht blijkt duidelijk dat de ontwerprichtlijnen voor goede en gezonde verlichting in zekere mate afwijken van de conventioneel gebruikte regels. Zo blijkt het voordelen te hebben om zowel het niveau als de kleur van het licht regelbaar te maken. Niet alleen het licht op de visuele taak, maar ook het licht dat het oog bereikt, bepaalt de algemene kwaliteit van de verlichting. Ineen werkomgeving zijn de voordelen in termen van gezondheid en welzijn niet alleen belangrijk voor de medewerkers zelf, maar zij leiden ook tot hogere werkprestaties, minder fouten, betere veiligheid en minder verzuim. Een voorbeeld uit de industriële omgeving toont aan dat een verhoging van het lichtniveau van 300 naar 500 lux de totale productiviteit gemakkelijk met 8 procent kan verhogen. Wil je meer weten over dit onderzoek en de resultaten? Klik hier om de volledige publicatie te downloaden en verder te lezen Terug naar overzicht
Slim licht werkt beter in zorggebouwen
Slim licht werkt beter in zorggebouwen Slim licht werkt beter in zorggebouwen Wat is Slim licht?Slim licht laat zien dat snel en goedkoop bespaard kan worden op verlichting, zonder concessies te doen aan de gewenste lichtkwaliteit. Slim licht staat voor: Lagere energie- en onderhoudskostenDe meeste gebruikte verlichting in utiliteitsgebouwen is de tl-verlichting. Vaak wordt gedacht dat alle tl-verlichting per definitie energiezuinig is. Dat is een groot misverstand. Slim licht laat u zien hoe substantieel te besparen op uw elektriciteits- en onderhoudskosten met de nieuwste generatie tl-verlichting die 50% zuiniger is en tot 4 keer langer meegaat. Behoud van lichtcomfortVeel verlichtingssystemen zijn in het verleden geïnstalleerd op basis van minimale aanschafkosten en lichtniveaus. Deze systemen voldoen niet meer aan de kwaliteitseisen van deze tijd. Slim licht informeert u over de nieuwste verlichting met hogere lichtopbrengsten, daglichtondersteuning en vooral een prettiger lichtbeleving. Eenvoudige maatregelenEen hardnekkig misverstand is dat vernieuwing van verlichtingsinstallaties altijd gepaard gaat met hoge kosten en omslachtige maatregelen. Slim licht laat zien dat verouderde verlichtingssystemen al relatief goedkoop kunnen worden opgewaardeerd. Ingrijpende renovaties en hoge investeringen zijn vaak niet nodig. Korte terugverdientijdenSlim licht maatregelen kenmerken zich door relatief lage investeringen en korte terugverdientijden. Bovendien zijn Slim licht maatregelen voor ondernemers fiscaal aftrekbaar, wat de terugverdientijd nog korter maakt. Is je interesse gewekt? Klik hier om de volledige publicatie te lezen Terug naar overzicht
Thermische isolatie van schuingeplaatst glas
Thermische isolatie van schuingeplaatst glas Weet u dat schuingeplaatst isolatieglas niet de thermische isolatiewaarde haalt als hetzelfde glas verticaal geplaatst wordt? Warmteverlies door glas vindt op drie manieren plaats: geleiding, straling en convectie. Zodra dubbel of drievoudig isolatieglas onder een hellingshoek wordt geplaatst, gaat er meer warmte verloren als gevolg van convectie, ofwel de lucht resp. gas stroming in de spouw. Bij schuin geplaatst isolatieglas is de spouwbreedte die de warmte moet afleggen van binnen naar buiten, relatief smaller dan wanneer het isolatieglas verticaal geplaatst is. De thermische isolatiewaarde van bijv. Ug 1,0, kan bij een hellingshoek van 45° verminderen naar Ug 1,5. Bij drievoudig glas is het verlies wat beperkter. Onder dezelfde hellingshoek kan de Ug 0,5 van het triple glas verminderen naar 0,7. Hoe kleiner de hellingshoek en dus hoe platter de ruit geplaatst wordt, hoe groter het warmteverlies wordt. Bron: https://glassolutions.nl/nl/thermische-isolatie-van-schuingeplaatst-glas Saint Gobain Glass France S.A.S. Terug naar overzicht
Hak4t bouwt circulair
Hak4t bouwt circulair Hak4t bouwt circulair Hak4t (Hakvoort) groep uit Dedemsvaart zet in op circulair bouwen. En niet alleen haar eigen producten en productie worden daar op afgestemd. Er wordt op de productielocatie in Dedemsvaart, volledig circulair, een nieuw Research, Development Training en Experience Center (RDTE Center) gerealiseerd. Marc Hakvoort, directeur van de Hak4t groep, struint graag op veiling- en marktplaatssites. Daar stuitte hij bij toeval op de onderdelen van het voormalige PET-paviljoen dat eerder in Enschede en Hengelo heeft gestaan. Het paviljoen was gedemonteerd door Omgekeerd Bouwen, onderdeel van Kamphuis Sloopwerken uit Tubbergen. Hakvoort zag mogelijkheden en besloot niet de afzonderlijke onderdelen, maar het paviljoen als geheel te kopen voor de realisatie van het Hak4t Research, Development, Training en Experience Center. Zoektocht naar materialenInmiddels is het stalen skelet in Dedemsvaart opgebouwd en is de zoektocht naar aanvullende circulaire bouwmaterialen voor de afbouw in volle gang. “De basis van het gebouw bestaat uit gebruikte bouwmaterialen, dit willen we ook met de andere materialen doorzetten. Zo bouwen we volledig circulair.”, vertelt Marc Hakvoort. Ontworpen met afvalHet paviljoen werd, als tijdelijk iconisch gebouw, ontworpen door architectuurbureau project.DWG met afval als basis. Het werd in 2013 in een tijdelijk park in Enschede geplaatst en in 2018 verplaatst naar Hengelo. Daar werd het in 2020 afgebroken, dit tot spijt van architect Michiel de Wit. Nu krijgt het alsnog een derde leven in Dedemsvaart. Het paviljoen was niet zonder meer in zijn oude vorm herbruikbaar. Het staalskelet was dat wel, maar een groot deel van de invulling daarvan niet. Zo ontbrak de oorspronkelijke kunststof vloer, omdat die destijds in bruikleen was. De gevels van transparante golfplaten met PET-flessen daartussen als vulling waren er nog wel, maar voldoen niet meer. Hoogwaardige glasgevelVoor het Hak4t RDTE Center kiest Hakvoort een hoogwaardige gevel van glas. “We kunnen dat glas goedkoop nieuw inkopen, maar omdat we volledig circulair willen bouwen, zijn we op zoek gegaan naar tweedehands glas. Na 3-4 maanden zoeken bleek er bij de Scheffer Groep in Wezep een partij groot formaat glas te staan dat een aantal jaren geleden verkeerd geleverd is voor een bedrijfsgebouw. Met wat aanpassingen in de detaillering is dit prima te gebruiken”. De transparante golfplaat van de oorspronkelijke gevel hergebruikt Hakvoort als drager van de vloerisolatie die tussen de houten balken komt. De houten dakplaten met isolatie keren terug, maar wel met sparingen erin voor de diverse daglichtoplossingen van de Hak4t groep zelf. Voor de dakbedekking verzamelt een relatie van Hak4t inmiddels restanten EPDM. Tijdrovend beeldvormend proces“Circulair bouwen op deze manier is niet gemakkelijk. Zo’n zoektocht kost tijd. Daarbij moeten we in deze drukke tijd ook nog mensen vrijmaken om het paviljoen te bouwen. Al met al lijkt het daardoor alsof er niets gebeurt en vragen mensen zich af waar we mee bezig zijn. Iedereen vormt daarbij zijn of haar eigen beeld en doet aannames waar wij nooit bij stil hebben gestaan. Maar we bouwen hard aan een ‘circulair experiment’ en hopen in het najaar dan toch een heel eind te zijn” licht Hakvoort toe. Verschillende belevingenHet RDTE Center gaat straks onderdak bieden aan zes verschillende ruimtes met elk hun eigen lichtbeleving, in de mix van daglicht, kunstlicht, zonwering en energie. Toegespitst op de verschillende marktsegmenten die Hak4t bedient: semi-overheid, commercieel vastgoed, woningbouw, industrie en agri. Tevens zal een ruimte worden ingericht als test- en onderzoekslaboratorium, waarvoor Hak4t de uitrusting gebruikt van een voormalige TNO-meetwagen. Ook die krijgt daarmee een tweede leven. Het mooie is dat er, vanaf het nog aan te bouwen bordes, ook zicht is op de daglichtoplossingen die Hak4t in de verschillende ruimtes toepast. OpleidingenTot slot zal het paviljoen dienst gaan doen als trainings- en opleidingslocatie, waarvoor Hakvoort de samenwerking zoekt met het onderwijs. Hakt bouwt het RDTE Center zo dat het verplaatsbaar blijft. “Het is ook nu weer een tijdelijk gebouw, als overbrugging tot de verdere nieuwbouw bij ons eigen pand. Dus daarna moeten we het Center vrij eenvoudig weer naar elders kunnen verplaatsen. Terug naar overzicht
Breeam-nl
Breeam® NL Lichtoplossingen in duurzame projecten BREEAM-NL is een beoordelingsmethode om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te bepalen. De methode omvat vier verschillende keurmerken.Allereerst BREEAM-NL Nieuwbouw en Renovatie. Dit keurmerk is sinds september 2009 operationeel. Het wordt gebruikt om de duurzaamheidprestatie te bepalen van nieuwe gebouwen.Het tweede keurmerk is BREEAM-NL In-Use. Dit beoordeelt bestaande gebouwen op drie niveaus: Gebouw, Beheer en Gebruik. Dit is in de zomer van 2011 operationeel geworden.Het derde keurmerk BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling beoordeelt de duurzaamheidprestatie van een gebiedsontwikkeling. Vanaf september 2011 is ook dit keurmerk operationeel.In 2013 lanceerde de DGBC het keurmerk BREEAM-NL Sloop en Demontage om de duurzaamheid van sloopprojecten te beoordelen. Gebouwen die niet in deze categorieën vallen, kunnen met een maatwerktraject worden beoordeeld: BREEAM-NL ‘Bespoke’. Wil je meer weten over BREEAM? Klik hier en bezoek de website van BREAAM Terug naar overzicht
Doorvalveiligheid
Doorvalveiligheid Hakvoort daglicht voldoet aan de vereiste normen en classificaties en gaat daarin verder dan wat vereist is. Op de site van Dakenraad staat een artikel over doorvalveiligheid. ‘’Jaren geleden viel een zoon van een vriend van mij door een lichtkoepel op een sporthal vier meter naar beneden. Gelukkig heeft hij niets aan het ongeval overgehouden maar vanaf dat moment ben ik eens in de wereld van de kunststof koepels gedoken” aldus Erik Steegman. “Uiteraard is het voor de jeugd verboden om op daken te komen en al zeker om een lichtkoepel te beschouwen als trampoline. Maar wat kunnen wij preventief doen tegen doorvalgevaar bij kunststof lichtstraten of lichtkoepels?” Hak4t Hakvoort daglicht heeft een slimme oplossing! Met de groeiende populariteit van zonnepanelen, klimaatinstallaties en groene daken neemt ook het aantal dak toetredingen toe. Deze ontwikkeling brengt nieuwe uitdagingen met zich mee op het gebied van veiligheid en toegankelijkheid van daken. Voor de Hak4t groep, waar het merk Hakvoort daglicht onderdeel vanuit maakt, is het belangrijk om passende maatregelen te nemen om de veiligheid van o.a. werknemers en onderhoudspersoneel te waarborgen bij het betreden van daken met lichtstraten. De keuze voor een kunststof lichtstraatIn het bouwbesluit staan diverse eisen voor lichtstraten. Genoemd wordt o.a. het gewicht van de constructie en de belasting veroorzaakt door personen, wind en/of sneeuw. Daarnaast zijn er algemene doorvalveiligheidsmaatregelen voor lichtstraten en lichtkoepels. Een belangrijke norm is de NEN-EN 14963; ‘Dakbedekkingen – Lichtstraat van kunststof met of zonder dakopstand’. Deze norm bevat criteria waaraan lichtstraten moeten voldoen om te worden beproefd en geclassificeerd. Door te voldoen aan de criteria van de NEN-EN 14963, kunnen fabrikanten aantonen dat hun lichtstraten voldoen aan specifieke veiligheidsnormen. Het naleven van deze normen draagt bij aan de doorvalveiligheid en duurzaamheid van de lichtstraten. Enkele van de criteria die worden behandeld in deze norm zijn: Weerstand tegen op- en neerwaartse belasting (DL/UL):Dit criterium test de structurele sterkte van de lichtstraat en beoordeelt of deze bestand is tegen opwaartse en neerwaartse belastingen, zoals windbelasting of sneeuwbelasting. Het garandeert dat de lichtstraat stevig genoeg is om deze belastingen te weerstaan zonder vervorming of beschadiging. Stootbelasting/hard body (HB):Dit criterium test de weerstand van de lichtstraat tegen stootbelasting veroorzaakt door harde objecten, zoals vallende voorwerpen of hagel. Het controleert of de lichtstraat voldoende sterk is om dergelijke impact te weerstaan zonder breuken of scheuren. Stootbelasting/soft body (SB):Dit criterium test de weerstand van de lichtstraat tegen stootbelasting veroorzaakt door zachte objecten, zoals menselijke impact. Het zorgt ervoor dat de lichtstraat geen doorvalgevaar oplevert wanneer er per ongeluk op wordt gestoten. De levensduur van polycarbonaat platenBlootstelling aan ultraviolette (UV) straling is een belangrijke factor die de levensduur van polycarbonaat platen beïnvloedt. Langdurige blootstelling aan zonlicht en UV-straling kan degradatie van het polycarbonaat veroorzaken door afbraak van de polymeerketens, wat leidt tot verlies van sterkte en eigenschappen. Om de levensduur te verlengen, worden UV-beschermende coatings of co-extrusie toegepast op de platen. Naast UV-straling dragen ook andere omgevingsfactoren, zoals hoge temperaturen, vochtigheid, chemische blootstelling en mechanische belasting, bij aan de veroudering van de platen. Deze factoren kunnen verkleuring, verlies van stijfheid, brosheid en uiteindelijk scheurvorming of breuk in het materiaal veroorzaken. Het is daarom van essentieel belang om bij het gebruik van polycarbonaat platen de juiste installatie- en onderhoudsprocedures te volgen. Zoals in het artikel van de Dakenraad te lezen is, wordt vaak geadviseerd om de kunststof materialen elke 10 jaar te vervangen. Testen doorvalveiligheidWanneer polycarbonaat lichtstraten getest worden, dan gebeurd dat met een nieuwe polycarbonaat plaat gemonteerd in het systeem. Hak4t Hakvoort daglicht heeft met haar slimme lichtoplossingen de lichtstraten getest zonder polycarbonaat platen in het systeem, waardoor het verouderingsproces van de polycarbonaat plaat buiten beschouwing kan worden gelaten. Hak4t heeft met deze manier van testen een specifieke certificering voor de doorvalveiligheid verkregen. We kunnen een doorvalveiligheid van SB1200 garanderen (hoogste klasse) voor de levensduur van het product. Het is voldoende om één keer per jaar de doorvalbeveiliging visueel te controleren op zichtbare beschadigingen, wanneer er geen zichtbare beschadigingen of gebreken zijn hoeven de platen niet vervangen te worden na 10 jaar. De permanente doorvalbeveiliging kan zowel boven als onder de polycarbonaat platen worden gemonteerd. Hak4t slimme lichtoplossingen gaat met haar merk Hakvoort daglicht als professionele producent en leverancier van o.a. kunststof lichtstraten en koepels daarin dus nog verder dan wat volgens de vereiste normen en classificaties vereist is. Voor meer informatie over doorvalveiligheid en de mogelijkheden die de Hak4t groep kan bieden kunt u contact met ons opnemen. We staan klaar om uw vragen te beantwoorden en informatie te geven over onze oplossingen. Terug naar overzicht
Melkhal kantoorgebouw, Enschede
Melkhal, Enschede Producttype: Nieuwe polycarbonaat geïsoleerde lichtbouwelementen, afsluitbare ventilatie nok, aluminium muurafdekkers en 9 gebogen lichtkoepels vervangen. Opdrachtgever: VincentSpikker b.v. Deventer Oppervlakte: 1800 m² Locatie: Enschede, Nederland Download projectcase Beschrijving Het kantoorgebouw Melkhal, gevestigd in Enschede, heeft een renovatie ondergaan. De gebogen daglichtconstructie, met een afmeting van 60 bij 30 meter en een straal van 36 meter, is volledig vernieuwd met geïsoleerde polycarbonaat lichtbouwelementen. Daarnaast is een 50 meter lange, elektrisch bedienbare ventilatienok toegevoegd voor natuurlijke ventilatie, en zijn de kopgevels afgewerkt met aluminium muurafdekkers. Op het platte dak boven de kantoren zijn 9 lichtkoepels vervangen door drielaagse koepels, wat zorgt voor verbeterde lichtinval en isolatie. Het project werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met IAA Architecten, met als doel het historisch karakter van de Melkhal te behouden, terwijl er aan moderne eisen werd voldaan. Terug naar overzicht Opdrachtgever: Moderna textielservice
